ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ

Πριν από λίγες μόλις ημέρες, δημοσιεύτηκε μια μελέτη που έδειξε μια σύνδεση μεταξύ των «υπερ-επεξεργασμένων» τροφίμων και τον καρκίνο. Ως αποτέλεσμα, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης άρπαξαν το θέμα, σπέρνοντας τον πανικό!

Αποφάσισα λοιπόν να διαβάσω την επιστημονική δημοσίευση της έρευνας προσεκτικά, καθώς και τις διάφορες κριτικές που ακούστηκαν. Ευθύνονται όντως τα «υπερ-επεξεργασμένα» τρόφιμα για τον καρκίνο; Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά:

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΥΠΕΡ-ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ;

Η ορολογία «υπερ-επεξεργασμένα» τρόφιμα χρησιμοποιείται ευρέως σε επιστημονικές έρευνες που προσπαθούν να μελετήσουν πώς τρόφιμα με διαφορετικό βαθμό επεξεργασίας επιδρούν στην υγεία. Παραδείγματα τροφίμων που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία είναι τα κέικ, οι κοτομπουκιές, το ψωμί μαζικής παραγωγής κ.λπ.

Υπάρχει όμως ένα πρόβλημα: Η κατηγορία «υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα» είναι στην πραγματικότητα αρκετά ασαφής και, συχνά, παρερμηνεύεται. Για παράδειγμα, πολλά τρόφιμα που ανήκουν στην κατηγορία «υπερ-επεξεργασμένα», στην πραγματικότητα είναι υγιεινά λόγω της διατροφικής τους σύνθεσης (π.χ. γιαούρτια, σούπες, χυμοί, μπάρες δημητριακών κ.λπ.).

Επίσης, τα τρόφιμα που ανήκουν στην ομάδα των «υπερ-επεξεργασμένων» τροφίμων διαφέρουν ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΑ από άποψη διατροφικής αξίας και χημικών ενώσεων (π.χ. η διατροφική σύσταση και οι ενώσεις που περιέχονται στο γιαούρτι διαφέρουν πολύ από αυτές στις μπάρες δημητριακών!). Τα τρόφιμα επίσης σε αυτή την κατηγορία παρασκευάζονται με διάφορες μεθόδους και περιέχουν μυριάδες διαφορετικών προσθετικών. Επομένως, είναι υπερβολικά δύσκολο να κατανοήσουμε ΠΩΣ και ΓΙΑΤΙ αυτή η ομάδα, που είναι τόσο ετερογενής, μπορεί να επιδρά στην υγεία μας.

ΤΙ ΕΚΑΝΕ ΚΑΙ ΤΙ ΕΔΕΙΞΕ ΑΥΤΗ Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ;

Η μελέτη αυτή ήταν μια ΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ έρευνα παρατήρησης που βρήκε μια ΑΣΘΕΝΗ σύνδεση μεταξύ της ποσότητας των υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων που καταναλώνουν οι άνθρωποι και του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου.
Συγκεκριμένα, παρατήρησαν ότι όταν η ποσότητα κατανάλωσης υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων αυξανόταν κατά 10%, ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου αυξανόταν, και αυτός, κατά 12%.

Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι αυτή η μελέτη ήταν παρατηρητική (και όχι παρεμβατική). Εξαιτίας της πολύπλοκης φύσης της σχέσης μεταξύ της διατροφής, του τρόπου ζωής και του καρκίνου, οι ίδιοι οι ερευνητές δήλωσαν ότι άλλοι παράγοντες που συνδέονται με τον καρκίνο μπορεί να αλλοίωσαν τα ευρήματα της έρευνας (π.χ. κάπνισμα, σπάνια άσκηση και αλκοόλ). Για παράδειγμα, το κάπνισμα και η MH άσκηση ήταν πολύ συχνότερα σε όσους κατανάλωναν περισσότερα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα.

Επίσης, πολλά ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα: ποιο είναι το συστατικό που μπορεί να συνδέεται με τον καρκίνο; Είναι τα λιπαρά οξέα ή η ζάχαρη ή το αλάτι ή η χαμηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες; Ή μήπως δεν είναι η τροφή που είναι επιβλαβής αλλά οι πλαστικές συσκευασίες της και τα συντηρητικά; Ή μήπως είναι άλλες ανθρώπινες συμπεριφορές που συνδέονται με συχνή κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων, όπως η σπάνια φυσική άσκηση, εκείνες που ενδέχεται να ευθύνονται για τα ευρήματα αυτής της έρευνας;

ΕΥΘΥΝΟΝΤΑΙ ΛΟΙΠΟΝ ΤΑ ΥΠΕΡ-ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ;

Τα επιστημονικά στοιχεία που προκύπτουν από αυτή την έρευνα ΔΕΝ αρκούν για να ισχυριστούμε ότι τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ καρκίνο. Η προαναφερθείσα (διερευνητική) έρευνα έδειξε μια πιθανή σύνδεση, αλλά όχι ΑΙΤΙΟΤΗΤΑ!

Γενικά, αυτός είναι ένας νέος τομέας έρευνας και γνωρίζουμε ελάχιστα πράγματα για τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα και τον κίνδυνο καρκίνου. Είμαι βέβαιη όμως ότι στο μέλλον, πιο πολλές, μεγάλες και έγκυρες μελέτες θα ασχοληθούν με τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα και θα μας παράσχουν σαφή στοιχεία για το πώς επιδρούν στην υγεία μας.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑTA:
Τα στοιχεία αυτής της μελέτης ΔΕΝ είναι επαρκή για να ισχυριστούμε ότι τα «υπερ-επεξεργασμένα» τρόφιμα δημιουργούν καρκίνο.
Ο καλύτερος τρόπος για να μειώσουμε τον κίνδυνο καρκίνου είναι να ακολουθούμε μια ισορροπημένη διατροφή, να ασκούμαστε, να αποφεύγουμε το κάπνισμα και να μη καταναλώνουμε πολύ αλκοόλ.

Βιβλιογραφία/πηγές:
Fiolet et al. Consumption of ultra-processed foods and cancer risk: results from NutriNet-Santé prospective cohort. BMJ 2018. 360:k322
Monge & Lajous. Ultra-processed foods and cancer. BMJ. 2018. 360:k599
The Rooted Project